Powszechnie wiadomo, że Polska jest krajem ubogim w zasoby wodne. Skutkiem tego obowiązujące ustawodawstwo, a w szczególności Ustawa z 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne winna zawierać uregulowania mające na celu ochronę zasobów wodnych, a przede wszystkim wód podziemnych. Temu zapewne służyć w zamyśle ustawodawcy miał art. 32 ustawy, który określa, że wody podziemne wykorzystuje się przede wszystkim do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz na cele socjalno-bytowe i na potrzeby produkcji artykułów żywnościowych oraz farmaceutycznych.
Odstępstwa od wyżej wymienionej zasady dopuszcza się, jeżeli korzystanie z wody podziemnej związane jest z koniecznością zwalczania poważnych awarii klęsk żywiołowych, pożarów lub innych miejscowych zagrożeń a także zapobieżenia poważnemu niebezpieczeństwu grożącemu życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu znacznej wartości, którego w inny sposób nie można uniknąć (art. 33).

Potrzebne ograniczenia
Niestety art. 32 nie znajduje odzwierciedlenia w dalszej części ustawy, poza zróżnicowaniem stawek opłat za pobór wód podziemnych i powierzchniowych. Ustawa nie wprowadza w przepisach szczegółowych ani ograniczeń ani konsekwencji w przypadku wykorzystywania wód podziemnych dla innych celów niż wynikowych z art. 32 ustawy, przez co stał się on niejako normą blankietową.
Jeżeli rzeczywiście zamiarem ustawodawcy jest ochrona wód podziemnych to wprowadzenie stosownych ograniczeń jest konieczne. Przede wszystkim ograniczenia takie winny dotyczyć możliwości odmowy wydania lub cofnięcia bez odszkodowania pozwoleń wodnoprawnych w tych przypadkach, gdy woda podziemna ma być lub jest wykorzystywana dla innych celów niż określone w art. 32, bądź istnieje możliwość poboru wody z urządzeń służących zbiorowemu zaopatrzeniu w wodę. Zastrzeżenia te dotyczą głównie odbiorców przemysłowych.
W Polsce wydano wiele pozwoleń wodnoprawnych zakładom przemysłowym na pobór wód podziemnych dla innych celów niż wymienione w art. 32, w czasach, gdy publiczne źródła zaopatrzenia w wodę (wodociągi miejskie) nie były w stanie zaspokoić potrzeb przemysłu. Dziś sytuacja uległa zasadniczej zmianie i wszystkie wodociągi miejskie mają duże rezerwy produkcyjne.
Pobór wód w miastach przez przemysł ze źródeł własnych stanowi średnio co najmniej 30% w stosunku do wody dostarczonej przez przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach zbiorowego zaopatrzenia w wodę.
W zdecydowanej części odbiorcy przemysłowi nie korzystają z tej wody wyłącznie dla własnych potrzeb, ale odsprzedają ją innym odbiorcom przemysłowym i gospodarstwom domowym, np. w budynkach zakładowych.
W ten sposób naruszają Ustawę z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU Nr 72, poz. 747), gdyż działalność tę wykonują bez wymaganego zezwolenia, z pominięciem obowiązujących procedur taryfowych i wreszcie bez wymaganej kontroli jakości wody przeznaczonej do spożycia.
Zgodnie z cytowaną wyżej ustawą działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę wykonywać mogą wyłącznie przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne na zasadach określonych w ustawie.

Pozytywne skutki
Zabezpieczenie dostawy wody dla odbiorców przemysłowych przez wodociągi publiczne wiązałoby się z osiągnięciem pozytywnych skutków. Należy do nich ochrona zasobów wód podziemnych, zmniejszenie kosztów wody wyprodukowanej przez przedsiębiorstwa wodociągowe, w związku z rozłożeniem kosztów stałych na większą ilość kupowanej wody. Istotnym skutkiem byłyby także: poprawa w większości przypadków jakości wody u samych odbiorców przemysłowych, gdyż technologia i reżim technologiczny w firmach wodociągowych jest w zdecydowanej większości lepszy niż w zakładach przemysłowych oraz poszanowanie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Zaznaczyć również należy, że zrównanie opłat środowiskowych za pobór wód dla gospodarstw domowych i przemysłu nie wywołało ekonomicznych skutków skłaniających przemysł do rezygnacji ze źródeł własnych, tym bardziej, że przemysł odlicza podatek VAT od opłat za wodę.

Propozycje zmian legislacyjnych
Ostatnio prasa doniosła, że Senat podjął inicjatywę zmian w prawie ochrony środowiska i ustawie - Prawo wodne. Wydaje się, że postulat wprowadzenia zmian do ustawy - Prawo wodne w omawianym przeze mnie zakresie jest zgłoszony we właściwym czasie, gdyż trwają dyskusje nad zmianami do ustawy.
Do artykułu 126 należałoby moim zdaniem dodać ust. 2 o brzmieniu: Organ wydający pozwolenie wodnoprawne może odmówić wydania pozwolenia, jeżeli wody podziemne mają być wykorzystane dla innych celów niż określone w art. 32, lub istnieje możliwość poboru wody z urządzeń służących zbiorowemu zaopatrzeniu w wodę.
Konsekwentnie w art. 136 ust. 1 dotyczącym cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego należałoby dodać punkt 7) o brzmieniu: wody podziemne są wykorzystywane dla innych celów niż określone w art. 32, bądź istnieje możliwość poboru wody z urządzeń służących zbiorowemu zaopatrzeniu w wodę.

Artykuł archiwalny (Przegląd Komunalny, nr 7/2002, www.abrys.pl)
Józef Wiśniewski
dyrektor Izby Gospodarczej "Wodociągi Polskie"